Herpetologia, podpatrując płazy i gady
Członkowie zespołu: Mikołaj Kaczmarski, Jan Kaczmarek, Janusz Kloskowski
Zespół herpetologiczny w Katedrze Zoologii podejmuje aktywności na wielu płaszczyznach, których przedmiotem są płazy oraz gady: od nauk podstawowych, po wdrożenia dobrych praktyk i działania ochroniarskie. W swojej pracy celujemy nie tylko w najbardziej prestiżowe czasopisma, ale także docieramy do krajowych odbiorców oraz szukamy rozwiązań bieżących problemów. Płazy i gady to bez wątpienia niszowa grupa zwierząt – w porównaniu z innymi, pierzastymi lub puchatymi kręgowcami – można o nich powiedzieć, że są to zwierzęta drugiego sortu. Zarazem są jedne z najszybciej wymierających grup zwierząt. Dlatego szczególnie ważną dla nas grupą odbiorców są lokalne społeczności, praktycy i pracownicy administracji publicznej.
Obecnie wiele wysiłku poświęcamy w naszej pracy ochronie lokalnych zasobów przyrody – to z naszej inicjatywy powołano Użytek Ekologiczny Traszki Ratajskie w Poznaniu. Od wielu lat nasi pracownicy koordynują Akcję płotek, tj. działania na rzecz ochrony płazów wędrujących do zbiorników rozrodczych na terenie miasta. Dużo energii poświęcamy monitoringowi miejsc rozrodu płazów na obszarach zurbanizowanych. Niestety, często zmuszeni jesteśmy do podejmowania działań interwencyjnych, gdy napotykamy na ewidentne przykłady niszczenia siedlisk gatunków objętych ochroną.
Poprzez aktywność w mediach społecznościowych uczestniczymy w kreowaniu przestrzeni, w których możliwe jest przybliżanie biologio płazów i gadów szerokiej rzeszy odbiorców. Regularnie popularyzujemy wyniki naszych badań w portalach internetowych (cenyrolnicze.pl), w biuletynach przyrodniczych („BOCIEK. Biuletyn Klubu Przyrodników”) oraz w mediach krajowych i lokalnych (radio, telewizja, prasa). Ponadto osobom zainteresowanym herpetologią dostarczamy recenzje najważniejszych książek i innych opracowań na łamach krajowych tytułów przyrodniczych. Staramy się docierać z pomocą do osób zainteresowanych hodowlą tych ciekawych zwierząt i to zarówno do osób prywatnych oraz instytucji (ogrody zoologiczne i palmiarnie).
Badania podstawowe, które inicjujemy dotyczą wielu tematów, od anatomii kończyn (np. wskaźnik palcowy, ang. digit ratio), przez behawior płazów i gadów, aż po ich ekologię. Naszym zdaniem niezwykle istotne jest lepsze zrozumienie relacji drapieżnik-ofiara. Jako że przeżywalność larw płazów (kijanek) w obecności ryb czy drapieżnych bezkręgowców bezpośrednio przekłada się na przetrwanie lokalnych populacji, staramy się jak najlepiej poznać relacje między płazami a ich naturalnymi wrogami.
Doniesienia prasowe
https://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C415120%2Czaba-tez-ma-swoje-pastwisko.html
Prace przeglądowe i koncepcyjne
Kaczmarski M., Benedetti Y., Morelli F. 2020. Amphibian diversity in Polish cities: Taxonomic diversity, functional diversity and evolutionary distinctiveness. Basic and Applied Ecology 44(5): 55–64. https://doi.org/10.1016/j.baae.2020.02.006
Kaczmarski M., Żurawlew P. 2020. Mass extermination of green toad metamorphs (Bufotes viridis) in Greece. Herpetological Bulletin 150:33–34. https://doi.org/10.33256/hb150.33-34
Skawiński T., Kolenda K., Zając B., Kaczmarski M. 2019. Przegląd doniesień o występowaniu jaszczurki zielonej Lacerta viridis w Polsce. Przegląd Przyrodniczy XXX (2):89–97.
Kolenda K., Skawiński T., Kaczmarski M. 2019. Przegląd „nowych” gatunków płazów i gadów występujących w Polsce. Kosmos Seria A, Biologia 68:209-221.
Kaczmarski M., Mizera T. 2018. Nowe dane o gniewoszu plamistym Coronella austriaca w Polsce Środkowo-Zachodniej (Wielkopolska). Chrońmy Przyrodę Ojczystą 74: 365-373.
Kaczmarski M. 2017. Kolekcja płazów w polskich ogrodach zoologicznych. Przegląd Przyrodniczy XXVIII (3):73-86.
Działania ochroniarskie i wdrożenia dobrych praktyk
Kaczmarski M., Michlewicz M., Tryjanowski P. 2019. Ants biting amphibians: a review and new observations. European Journal of Ecology 5(2): 118–125. DOI: 10.2478/eje-2019-0018
Kaczmarski M., Tryjanowski P., Kubicka AM. 2019. Urban plums and toads: do fleshy fruits affect the post-metamorphic growth of amphibians? PeerJ 7:e6337. DOI 10.7717/peerj.6337
Kolenda K., Kaczmarski M., Najbar A., Rozenblut-Kościsty B., Chmielewska M., Najbar B. 2019. Road-killed toads as a non-invasive source to study age structure of spring migrating population. European Journal of Wildlife Research 65: 5. DOI: 10.1007/s10344-018-1240-8
Kaczmarski M., Kaczmarek JM. 2016. Heavy traffic, low mortality – tram tracks as terrestrial habitat of newts. Acta Herpetologica 11:227-231, DOI: 10.13128/Acta_Herpetol-17922
Kaczmarek JM., Kaczmarski M., Pędziwiatr K., 2015. Atlas of amphibian distribution in Poznan – a tool for effective conservation. In: Nowak M. (ed) Scientific, Technological and Legal Background of Creating Integrated Biotic Databases. Poznan. Adam Mickiewicz University Press. Seria Biologia nr 80. ISBN 978-83-232-2859-2 ISSN 0554-81x. p. 67-74.
Nauki podstawowe
Kaczmarek JM., Kaczmarski M., Mazurkiewicz J., Kloskowski J. 2020. Numbers, neighbours and hungry predators: what makes chemically defended aposematic prey susceptible to predation? Ecology and Evolution https://doi.org/10.1002/ece3.6956
Kaczmarski M., Ziemblińska K., Tryjanowski P. 2020. Sand lizards Lacerta agilis with higher digit ratios are more likely to autotomy. Journal of Anatomy 237(6): 1103 – 1113. https://doi.org/10.1111/joa.13277
Kloskowski J. 2020. Better desiccated than eaten by fish: Distribution of anurans among habitats with different risks to offspring. Freshwater Biology, 65(12), 2124-2134.
Kloskowski J., Nieoczym M., & Stryjecki R. 2020. Between-habitat distributions of pond tadpoles and their insect predators in response to fish presence. Hydrobiologia, 847(5), 1343-1356.
Mikula P., Nelson E., Tryjanowski P., Albrecht T. 2019. Antipredator behaviour of old-world tropical lizard, common agama Agama agama, in an urban environment. Amphibia-Reptilia, 40(3), 389-393.
Kaczmarski M., Szala K., Kloskowski J. 2019. Early onset of breeding season in the green toad Bufotes viridis. Herpetozoa 32:109-112. DOI: 10.3897/herpetozoa.32.e35825
Antczak M., Ekner-Grzyb A., Majláth I., Majláthová V., Bona M., Hromada M., Tryjanowski P. 2019. Do males pay more? A male-biased predation of common lizard (Zootoca vivipara) by great grey shrike (Lanius excubitor). Acta ethologica, 22(3), 155-162.
Tryjanowski P., Grzywaczewski G., Zbyryt A. 2018. Foraging of white stork Ciconia ciconia in forests–the heritage of an ancient behaviour?. Polish Journal of Ecology, 66(3), 250-256.
Kloskowski, J. 2018. Total non-consumptive effects of fish on Pelobates fuscus and Hyla orientalis Tadpoles in pond enclosure experiments. Zoological science, 35(6), 528-534.
Kaczmarek JM., Piasecka M., Kaczmarski M. 2018. Winter activity of the smooth newt Lissotriton vulgaris (Linnaeus, 1758) in Central Europe. Herpetological Bulletin 144: 21–22
Kaczmarek JM., Kaczmarski M., Mazurkiewicz J., Kloskowski J. 2018. A matter of proportion? Associational effects in larval anuran communities under fish predation. Oecologia 187: 745–753. DOI:10.1007/s00442-018-4141-3
Zduniak, P., Erciyas-Yavuz, K., Tryjanowski, P. 2017. A possible mutualistic interaction between vertebrates: frogs use water buffaloes as a foraging place. Acta Herpetologica, 12(1), 113-116.
Kaczmarski M., Kubicka AM., Hromada M., Tryjanowski P. 2017. Robustness of newt heads in condition of co-existence: a case of the Carpathian newt and the Alpine newt. Zoomorphology 136: 511–521, DOI:10.1007/s00435-017-0366-7
Kaczmarski M., Kolenda K., Rozenblut-Kościsty B., Sośnicka W. 2016. Phalangeal bone anomalies in the European common toad Bufo bufo from polluted environments. Environmental Science and Pollution Research 23:21940–21946, DOI: 10.1007/s11356-016-7297-6
Kaczmarski M., Kubicka AM., Tryjanowski P., Hromada M. 2015. Females have larger ratio of second-to-fourth digits than males in four species of Salamandridae, Caudata. Anatomical Record 298:1424-1430, DOI: 10.1002/ar.23123.