Kierownik

Weronika Banaszak-Cibicka

Wielu autorów wskazuje, że miasta są ważnym miejscem życia dla znacznej liczby gatunków pszczół. Jednocześnie, wraz z ciągłym zwiększaniem się obszarów miejskich, zwiększa się ich rola jako ostoi dla gniazdujących tam pszczół. W związku z powyższym, istotnym jest lepsze poznanie zmian powodowanych przez urbanizację oraz kwestia adaptacji tej grupy owadów do warunków panujących w miastach. Nasze wcześniejsze badania pokazały, że w centrach miast gatunki pszczół o małych rozmiarach ciała są liczniejsze. Obecne badania miały na celu sprawdzenie, czy urbanizacja nie powoduje zmian w wielkości osobników w obrębie gatunku, gdyż cecha ta w dużej mierze decyduje o sukcesie reprodukcyjnym samych pszczół, a także roślin przez nie odwiedzanych. Celem badań było ponadto stwierdzenie obecności ewentualnych zaburzeń rozwojowych uwidoczniających się asymetrią ciała. Zróżnicowanie asymetrii i wielkości osobników stanowi miarę do oceny wpływu urbanizacji na jakość pszczół, a więc na perspektywę przetrwania tych zapylaczy w miastach.

Badania były prowadzone w Poznaniu i jego okolicach na powierzchniach ułożonych w gradiencie urbanizacji, podzielonych na trzy strefy: centrum miasta, przedmieścia, obszary położone poza miastem. Do badań wybrano pszczołę Anthophora plumipes – licznie występującą zarówno w mieście, jak i na terenach podmiejskich. Na wytypowanych powierzchniach badawczych prowadzono odłowy pszczół siatką entomologiczną. Następnie dokonano pomiarów wielkości ciała oraz – w celu zmierzenia ewentualnej asymetrii – pomiarów długości i odległości pomiędzy wybranymi elementami na prawym i lewym skrzydle.

Uzyskane wyniki

U odłowionych pszczół stwierdzono asymetrię kierunkową. Ze względu na swą etiologię, miernikiem stabilności rozwojowej organizmu oraz wskaźnikiem stresogenności środowiska zazwyczaj jest asymetria fluktuacyjna. Jednakże wiele badań pokazuje, iż również asymetria kierunkowa odzwierciedla stabilność rozwojową organizmu i zwiększa się wraz ze stresem środowiskowym. Osobniki rozwijające się w dobrych warunkach cechują się  mniejszą asymetrią.  Przeprowadzone badania wykazały, iż asymetria była znacznie większa u osobników występujących na terenach położonych poza miastem. Jednocześnie nie stwierdzono różnic w wielkości osobników odłowionych w centrum, na obrzeżach miasta oraz poza miastem. Wynik ten pokazuje, iż wbrew rozpowszechnionym opiniom, warunki dla rozwoju pszczół w mieście są nie tylko odpowiednie, ale miasto może wręcz stanowić dogodniejsze miejsce rozwoju dla tej niezwykle istotnej grupy owadów.